De vrijmetselarij heeft een werkwijze waarin gebruik gemaakt wordt van rituelen en symbolen. Symbolen zijn hulpmiddelen bij het overbrengen van gedachten of gevoelens die vaak moeilijk onder woorden zijn te brengen. In ons dagelijkse leven bedienen we ons onbewust van talloze symbolen, waarvan iedereen meteen de bedoeling begrijpt: een bos bloemen, de trouwring, de nationale driekleur, het kruis, een handdruk enz...

Voor vrijmetselaren is hun symboliek een taal die ze verstaan, waar ter wereld zij elkaar ook ontmoeten. Waar het gesproken of geschreven woord misverstanden kunnen veroorzaken, schept die gemeenschappelijke symbolentaal eenheid tussen mensen met totaal verschillende maatschappelijke achtergronden, opvattingen en karakters. In de vrijmetselarij neemt de bouwsymboliek, erfenis van de ambachtelijke loges uit de middeleeuwen, een zeer belangrijke plaats in. De vrijmetselaar bouwt aan de "tempel der mensheid", aan een betere wereld, waarbij hij zichzelf ziet als een bouwsteen.

De vrijmetselaar ziet zichzelf als een een 'ruwe steen" die moet worden bekapt en gepolijst tot een zuiver kubieke steen, zodat die gave steen kan worden ingepast in het bouwwerk van de tempel der mensheid. De symbolen Passer en Winkelhaak vormen internationaal hét herkenningsteken van de vrijmetselarij. De passer wordt verbonden met de gedachte aan maat geven en scheppen. De winkelhaak met zijn rechte hoek symboliseert de mens die zich in de 'rechte verhouding' weet te plaatsen tot zijn medemens.